Elst en Amerongen

Deze paal vinden we in Elst, op de kruising van de Rijksstraatweg/Vissersweg.  De heer H.P. Deys heeft in de publicatie "Oud Rhenen" afl. 25 1(2006) pg 6-13; over deze palen gepubliceerd en leverde mij de volgende tekst:
 "De grens tussen het onder de stadsvrijheid van Rhenen vallende Elst met de heerlijkheid van Amerongen was vroeger niet duidelijk genoeg gedefinieerd. Aan beide zijden lag het Elster bos, dat lange tijd aan één eigenaar had toebehoord: de Heer van Amerongen. Pas in 1717 is hier, op verzoek van de graaf van Athlone, Heer van Amerongen, een definitieve grensscheiding vastgesteld. Dit geschiedde toen vaak door het plaatsen van grenspalen, ook wel limiet- of jurisdictiepalen genoemd. Een ingeschakelde landmeter plaatste een viertal stenen palen, waarvan de eerste werd geslagen in de zuidelijke voet van de Emmikhuizer Berg, ten westen van de herberg de Rode Haan. De grens liep van hieruit iets ten oosten van en evenwijdig aan de Slaperdijk, dwars door het Egelmeer in een kaarsrechte lijn naar de Rijn toe. Een kleine bocht werd gemaakt ter hoogte van de Paardenkop in Elst. In het Elster Bos staat tegenwoordig nog een ca. 3 meter hoge stenen grenspaal, vlak bij de Galgenberg. Hoogstwaarschijnlijk is dit één van de andere palen die in 1717 werden geplaatst. Op de paal staat in een wapenschild gehouwen 'Hooge Heerlyckheid Amerongen Ginkel en Elst'. Onder het wapenschild van deze paal is, vermoedelijk later, het woord 'Jagdregt' toegevoegd. In Elst staat langs de doorgaande Rijksstraatweg op de oude grens met Rhenen (tot 2006), vlak aan de uitrit van de Vissersweg eveneens een identieke, maar wat minder hoge grenspaal, hier beschreven. Op deze paal zijn de woorden 'Hooge Heerlyckheid' weggehakt, en het woord 'Jagdregt' ontbreekt geheel."

Elst, Molenweg 4 "Iets westelijker, in Elst (voorheen gem. Amerongen) staat aan de Oude weg, een zijweg vlak bij de molen 't Wissel, tussen de nrs. 2 en 4 eveneens een identieke, zij het iets lagere paal. Deze grenspaal kan hier niet oorspronkelijk geplaatst zijn, en moet de oorspronkelijke vierde grenspaal geweest zijn, en zou dan vermoedelijk gestaan hebben ergens ten zuiden van de Rijksstraatweg."

Detail paal, met wapen en tekst. De woorden "Hoge Heerlijkheid" zijn hier nog aanwezig net als op de volgende paal in Elst. 
Het wapen boven de tekst is dat van Amerongen, 6 lelies met een dwarsbalk.

Amerongen, Utrechtse straatweg, westzijde

Grenspaal op de Galgenberg bij Elst. Tekst ook op deze paal: HOOGE HEERLYCKHEID AMERONGEN GINKEL EN ELST en daaronder in een ander lettertype: JAGTRECHT