Van Willige Langerak naar Lopikerkapel

Net over de grens met Zuid-Holland, aan de Lekdijk Oost in Schoonhoven vinden we dit palen duo. De palen markeren de grens van het toenmalige hoogheemraadschap van de Krimpenerwaard en het oostelijk gelegen voormalige waterschap Lopikerwaard. Tegenwoordig beheert het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (in 2004 samengevoegd) de Lekdijk vanaf dit punt in westelijke richting, in oostelijke richting is nu het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden verantwoordelijk voor het beheer.
10
Langs de Lekdijk van de Lopikerwaard waren 10 wachthuizen aangewezen, waar bij dreigend hoog water in de rivier, de manschappen van het dijkleger zich moesten verzamelen. Van daaruit werd de dijkbewaking geregeld en konden spoedeisende noodmaatregelen worden genomen. Deze wachthuizen waren herkenbaar aan de boven op de dijk geplaatste wachthuispaal, waarop ’s nachts een brandende lantaarn werd geplaatst. Door modernisering van de dijkbewaking de betekenis nog slechts historisch.

De 2 meter hoge palen van hardsteen hebben een gestileerde kroonlijst.

9
Paal 10 staat ook nog op Hollands gebied; deze is de eerste in Utrecht, in het dorp Willige Langerak.
De palen zijn voorzien van duidelijk te lezen ingebeiteld nummer. 8
De dijk langs de Lek werd in natura door de grondeigenaren onderhouden. Eigenaren van een bepaald perceel hadden een zogeheten hoefslag van de dijk. Dit was een stukje dijk dat bij een bepaald perceel behoorde en dat door deze eigenaar van dat perceel moest worden onderhouden. Bij de schouw, waarvan er meerdere per jaar op vaste tijdstippen plaatsvonden, controleerden Dijkgraaf en Hoogheemraden of een hoefslag in de dijk door de dijkonderhoudsplichtige - de zogeheten gehoefslaagden - goed onderhouden was.

7
Dan trok er een ‘leger’ over de dijk met draagburries, kruiwagens, schoppen en houwelen. De voorhoede werd gevormd door enkele goed geklede heren te paard of in een koets. Na iedere hectometer keek de dijkgraaf om en vroeg de hoogheemraden: ‘looft of laakt gij den dijk?’. Als zij riepen ‘wij loven hem’, schreed het leger verder. Als de dijk werd gelaakt, moest het voetvolk op kosten van de nalatige onderhoudsplichtige de reparaties uitvoeren.

6
De collegeleden van het hoogheemraadschap vervoegden zich dan in de naburige herberg, waar zij voor rekening van de onderhoudsplichtige, onbarmhartig consumpties tot zich namen tot de dijk klaar was. Kon iemand zijn plicht niet meer nakomen, dan werd onder ‘Het nootenboomken’ bij het Klaphek (bij de IJsseldam, even westelijk van Vreeswijk) recht gesproken. Dat betekende meestal dat de betrokkene uit het gebied werd verbannen en zijn eigendommen verbeurd verklaard.

[tekst van de website: http://www.gemaalhaastrecht.nl]
5

4 Tegenover het polderhuis in Jaarsveld.
3 Deze dijkwachtpalen zijn natuurlijkg geen grenspalen, maar ik maak op deze site graag een uitzondering voor deze mooie serie.
2
En dit is paal 2 twee jaar later, in Maart 2010. Geheel vernieuwd, maar met een stuk van de oude kop, wel beschadigd, dus waarschijnlijk is deze paal in 2008/09 kapot gereden.
Op de dam. De voormalige scheiding tussen de waterschappen Benedendams en Bovendams. Deze palen staan vlak bij de brug (westelijk) van de A2 over de lek. De paal met de punt markeert de IJsseldam en draagt ook die inscriptie. De paal met de kroonlijst is de grenspaal van Bovendams.

Hoefslagpaaltjes op de Lekdijk Benedendams

De hoefslagpaaltjes of verhoefslagingspaaltjes bevinden zich op de kruin van de dijk, naast de weg (noordzijde). Gezien de nummering is de reeks niet meer compleet maar er zijn er toch nog tientallen te vinden. Bij de reconstructie van het wegdek in 2008, zijn er enkele aan de andere kant van de weg geplaatst.
In 1699 liet het toenmalige Hoogheemraadschap van den Lekdijk Benedendams en van den IJsseldam genummerde eikenhouten palen plaatsen aan de oostgrens van iedere dijkplichtige eigenaar. Er waren 293 verhoefslaagden. Vanaf 1838 werden deze vervangen door de meer duurzame zogenaamde blauwe stenen van Belgische hardsteen, die bijna altijd in het verlengde van een scheisloot zijn te vinden. In deze paal is het nummer gebeiteld. Soms waren eigendommen inmiddels samengevoegd en staan er opeenvolgende nummers vermeld; soms waren eigendommen verdeeld en ontstonden er A en B toevoegingen.Ze herinneren nog aan de schouwvoering uit het verleden.